کاوش موضوع پیرانشهر

پیرانشهر یکی از شهرهای منطقه غرب کشور ایران می‌باشد که مرکزیت شهرستان مربوطه از استان آذربایجان غربی را برعهده دارد و در نیمه جنوبی استان مذکور واقع گردیده است. این شهر در خطه کُردستانات قرار دارد. بر اساس تمدن شهرنشینی و نویافته‌هایی از دوره پارینه سنگی، پیرانشهر یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌ها و مناطق خاورمیانه است. مردم پیرانشهر به لحاظ منسوبیت اتنیکی کُرد بوده و خود را ایرانی‌الاصیل می‌دانند و ذاتاً به ایران و سرزمین خود کُردستان دلبستگی و تعلق خاطر دارند. آنچه امروزه پیرانشهر نامیده می‌شود، در قدیمی‌ترین منابعی که نامی از آن رفته «لاهیجان» یا «ملک لاهیجان» ثبت‌شده است (سیستانی؛ ۱۳۷۸ ؛224). شهر پیرانشهر با فاصله زمینی ۱۱۰ کیلومتری از مرکز استان (ارومیه)، از غرب و جنوب غربی به کوهستان‌های مرتفع ختم می‌گردد. به استثنای این عوارض ارتفاعی، سایر جهات شهر با دشت‌های کم‌عارضه و مسطح ارتباط دارد. این شهر در منطقه کوه‌پایه‌ای واقع شده و آب‌و‌هوای مدیترانه‌ای و بارندگی‌های بهاره دارد. در نوشته‌های تاریخ و جغرافیایی از ۶ کوه، ۴ رود و ۱۱۳ تپه مهم در اطراف آن یاد می‌‌شود. فاصله هوایی پیرانشهر تا تهران ۶۰۵ کیلومتر و فاصله زمینی از طریق جاده مهاباد-تبریز ۷۱۹ کیلومتر است. پیرانشهر به‌صورت کنونی شهری است که در قرون اخیر پا به عرصه وجود نهاده است اما در نقطه کنونی پیرانشهر سابقه دراز فرهنگ و تمدن و تاریخ وجود دارد. آثار کشف شده کنونی نشان دهنده وجود مدنیت و فرهنگ و جامعه پویا در این منطقه بوده است و مطمئناً کاوش‌های بیشتر باستان‌شناسی سابقه درازعمر زندگی اجتماعی و تناقضات شهری‌گری را در این نقطه از سرزمین ایران نشان خواهد داد. شهر پیرانشهر به همراه شهرهایی مانند بوکان، زاهدان، اراک، مریوان، ایلام و رشت در زمره شهرهایی قرار دارد که به لحاظ عمرانی و ساختمانی نوبنیاد می‌باشند، اما از نظر اجتماعی، پیرانشهر و سایر شهرهای فوق‌الذکر، ریشه در قرنها تاریخ گذشته داشته و از هزاران سال به اینسو، به‌عنوان «هازمان‌های شهرآیین» وجود داشته‌اند. این شهر مانند شهرهای دیگر، افراد مختلف از نواحی دیگر شهرستان و سایر مناطق کردستان و ایران به آن سرازیر شده‌اند؛ بنابراین از یک ساخت اجتماعی واحد و متجانسی برخوردار نیست، مع ذلک، در این شهر غلبه جمعیتی با ایرانیان کُرد است و با توجه به رسمی بودن زبان فارسی در مناطق کُردنشین و دیگر نقاط ایران، همهٔ اهالی شهرستان پیرانشهر بر زبان فارسی مسلط بوده و آن را به منزلهٔ زبان میانجی و زبان بین‌قومی استفاده می‌نمایند. اهالی پیرانشهر که به زبان کُردی تکلم و به زبان فارسی می‌نویسند و به زبان عربی دعا و نماز می‌خوانند؛ مشتمل‌بر چندین ایل و طایفه با منشأهای مختلف می‌باشند که بخش اعظم آنها طوایف آریایی‌تبار و بومی غرب ایران هستند. به‌لحاظ مذهبی‌، اکثریت غالب مردم پیرانشهر، مسلمان و اهل سنت بوده و در انجام آداب و مناسک دینی از فقه شافعی پیروی می‌‌کنند. با استناد به گزارش مرکز آمار ایران و آمار استخراجی از مردم‌شماری عمومی‌ سال ۱۳۹۵، این شهر با ضریب رشد ۵/۸ درصد، ۹۱٬۵۱۵ نفر جمعیت در قالب ۱۶٬۴۰۷ خانوار را در خود جای‌داده است. با نواحی منضمه، جمعیت آن در حدود ۱۵۰ هزار تن می‌گردد و جمعیت نسبی آن ۱۱۰ نفر بر هکتار می‌باشد. پیرانشهر در سال ۱۳۷۵، یک شهر کم‌جمعیت با کمتر از ۵۰ هزار نفر به شمار می‌‌آمد، اما تغیرات جمعیتی در دهه‌های بازپسین، پیرانشهر را نخست (در سال ۱۳۸۵) به طبقه شهرهای میانی کوچک (۵۰ تا ۱۰۰ هزار) سوق داد و بر اساس تازه‌ترین تخمین‌ها، در زمره شهرهای میانه بزرگ (۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار) و ششمین شهر استان پس از شهرهای اصلی‌ (ارومیه، خوی، بوکان، مهاباد و میاندوآب) در آورده است. این شهر صد و نهمین شهر بزرگ از میان ۱۵۰۰ مرکز شهری کشور است. شهرداری در سال ۱۳۳۹ در این شهر تاسیس شده و درجه شهرداری این شهر در سال ۱۳۷۵ شش بوده که به‌‌تدریج به درجه هشت در سال ۱۳۹۵ رسیده است. همچنین، شهر لاجان، که از توابع اوست، با یک صعود جهشی از درجه ۲ به درجه ۴ ارتقاء یافته است.... بیشتر در ویکی پدیا